GOGOL OKUMALARIM: BURUN- NİKOLAY VASİLİEVİCH GOGOL

Merhaba Sevgili Okur, Gogol yeni tanıştığım ve hayran kaldığım bir yazar oldu. 2022 yılı için hedefim tüm kitaplarını okumak. Ufaktan da bu hedefim için çalışmalara başladım. Gogol’u okumaya Palto eseriyle başladım. Dilini , uslubunu çok beğendim. Araya girip bilgiler vermesi, okuyucu ile konuşur gibi yazması, tam aklınızdan geçen soruyu bir sonraki cümlede yanıtlaması, esprili daha doğrusu eleştirel uslubu çok güzeldi.

Rus edebiyatının mihenk taşlarından Gogol , Ukrayna’da dünyaya gelmiş ve Kazak kültürü ile büyümüş.

Petersburg’da memurluk yapıp geçinmek istemiş ancak başarılı olamamış. Daha sonra Almanya’ya gitmiş ancak orada da aradığını bulamamış bir yazar.

Size bunları neden mi anlatıyorum. Çünkü Gogol’un hayatı eserlerine yansımış. Yaşadığı bölgeler hikayelerine konu olmuş. Şimdi size anlatacağım Burun hikayesi de Petersburg’da geçiyor. Yazar Burun hikayesini çeşitli dergilere göndermiş ancak beğenilmemiş. Puşkin hikayeyi okuyunca hemen alıp kendi dergisinde yayınlamış. Hikayenin içindeki bürokratik hicvi bir tek o anlamış.

ARKA KAPAK

Burun, Rus gerçekçiliğinin öncüsü Gogol’ün monarşinin hüküm sürdüğü çarlık döneminde kaleme aldığı Petersburg Öyküleri derlemesi içinde yer alan öykülerden biri. Ait olduğu yüzü terk eden bir burnun ve o burnun sahibi devlet memurunun gerçeküstü hikâyesini anlatıyormuş gibi gözükse de, dönemin Rusya’sına ve Rus toplumuna dair son derece gerçekçi bir bakış açısı sunan Burun aynı zamanda bir hiciv şaheseri.

“Gogol uzun süre bu şakanın basılmasını istemedi; ama biz, bu öyküde öyle şaşırtıcı, akla sığmaz, neşeli, özgün şeyler bulduk ki öykünün elyazmasının bize verdiği zevki okuyucularımızla paylaşmaya razı olması için kendisini güçlükle kandırabildik.”

Aleksandr Puşkin

KİTAP YORUMU:

Burun , yazarın eğlenceli ve iğneleyici bir üslûpla yazılmış gerçeküstücü öyküsüdür. Yazar eseri 1833’te yazmaya başlamış. Hikaye 1836’da yayınlanmış. Gogol uzun süre hikayesinin yayınlanmasına direnmiş ancak Puşkin onu ikna etmiş. Burun adlı eserinde mizah ve olağanüstülük içeren bir hiciv eseri. Toplumdaki sınıf farklılıkları, memuriyet işleyişi, ekonomik koşullar, sosyal baskı gibi birçok konuya değinip eleştiriler yapmış.

Burun adlı hikayenin başlangıcında bir berber sabah kahvaltısını yaparken ekmeğin içinde bir burun buluyor. Çok şaşıran berber bu konuda karısı ile tartışıyor ve burundan kurtulmak için Neva Bulvarı’na çıkıyor. Bir şekilde de kurtulmayı başarıyor. Başka bir yerde ise Bakanlık Uzmanı Kovalyov bir sabah uyandığında burnunun yerinde olmadığını görüyor. Oldukça şaşıran ve bu durumdan rahatsız olan Kovalyov, gazeteye ve emniyete durumu haber vermek için sokağa çıkıyor. Bu arada burnunun olması gereken yeri mendille kapatmayı ihmal etmiyor.

Sokakta Burun ile karşılaşıyor. Müşteşar gibi giyinmiş ve kendisinden daha saygın bir konumda götürüyor onu. Ancak burnu geri dönmek istemez. Ne yapacağını bilmeyen Kovalyov’un bunun bir büyü olduğunu düşünür. Kendisiyle evlenmek isteyen çirkin (!) bir kızı reddettiği için bu olayın başına geldiğini düşünür. Ancak sonrasında böyle olmadığını da anlar. Çaresizce evine döner. Sonrasında burnu bulunur ancak doktorlar onu yerine koyamayacaklarını söylerler. Ne hikmetse ertesi gün burun kediliğinden yerine oturmuştur.

Gogol burada güzellik ve çirkinlik kavramlarına verilen önemi işler. Burnu olmayan Kovalyov, bu yüzden işsiz kalacağını , çirkin göründüğü için kimsenin onu istemeyeceğini düşünür. Burada insanların kıyafete, görünüşe ne kadar önem verdikleri vurgulanır. Burun bir anda üst bir mertebeye yükselmiştir. Bu şekilde de insanların emek sarf etmeden rüşvetle ya da yalakalıkla iyi yerlere gelebileceğini gösterir ki bu da Rus bürokrasine bir eleştiridir.

Gogol hikayenin sonunu dünyada ne kadar saçma şeyler oluyor diyerek bitirir. Evet. etrafımızda bir sürü saçma şey oluyor ve olmaya devam edecek. Ama her şeyin derinliğine bakarsak orada eminim ki birçok mantıklı sebep bulabiliriz.

Gogol okumalarıma hikayelerle devam etmek istiyorum. Siz de mutlaka bu hiciv ustası ile tanışın. Keyifli okumalar…